PHẨM THỨ TÁM NGÔN NGỮ
1 – BA NGƯỜI TRẢ QUẢ VÌ MẮNG NHIẾC BÀ LÃO NHIỀU KIẾP VỀ TRƯỚC
Khi vua Phất-da-sa, trên đường vào thành La-duyệt-kỳ khất thực, bị con trâu cái chém chết, chủ trâu sợ hãi đem nó bán lại cho người khác. Chủ trâu mới dẫn trâu đi uống nước, trâu ở phía sau húc tới làm ông bị chết. Người con của ông mới nổi giận, giết nó lấy thịt đem ra chợ bán. Có anh nông dân mua cái đầu, xỏ mang đi về, đi được một khoảng ngoài dặm, mệt mỏi anh ngồi nghỉ dưới một cội cây, đầu trâu anh treo trên cành. Chỉ chốc lát, dây đứt đầu trâu rớt ngay anh, sừng cắm trúng anh, anh liền ngã ra chết lốt.
Chỉ vài ngày, trâu giết đến ba mạng người, vua Bình-sa nghe biết lấy làm lạ, liền cùng với quần thần đi đến chỗ Phật ở làm lễ xong ngồi qua một bên chắp tay bạch :
– Bạch Thế Tôn, rất lạ thay ! Đầu con trâu cái giết cả ba mạng người, sắp có biến chăng ?
Phật dạy :
– Việc có gốc nguồn chớ không phải mới chỉ hôm nay.
Vua bạch :
– Xin nghe nguyên do.
– Xưa kia có ba người khách buôn đến nước khác sanh sông, thuê nhà một bà già ở, thấy bà đơn độc khinh thường không muôn ở. Do biết bà đi vắng bèn dọn đồ đi cả, không trả tiền thuê nhà. Bà lão đi về thấy vắng mấy người khách liền hỏi những người lân cận, họ thuật lại tự sự. Bà già đuổi theo tìm kiếm rất cực nhọc, lúc sau mới kịp, bà yêu cầu mấy ông khách thanh toán tiền nhà, ba người khách mắng nhiếc trở lại nói :
– Chúng tôi đã thanh toán xong rồi bà còn đòi gì nữa.
Rồi hiệp nhau xối xả mắng nhiếc xong bỏ đi không chịu trả. Già yếu lại đơn độc không biết kêu nài vào đâu, rất sầu khổ mà thề : Nay ta cùng khổ, sao ba ngươi nhẫn tâm khinh dể mắng nhiếc như thế này, nguyện ta đời sau sanh nơi nào nếu gặp chúng ngươi dầu có đắc đạo, ta cũng không bỏ giết được mới thôi, không được chưa dừng.
Phật bảo vua Bình-sa : Bà ấy đời nay là con trâu cái, còn ba người khách buôn đời nay là vua Phất-da-sa, cả ba người mà bị con trâu cái giết! chết đấy.
Lúc ấy, Thế Tônliền nói kệ :
Ác ngôn mạ lị
Kiêu lăng miệt nhơn
Hưng khởi thị hành
Tật oán tư sanh
Tổn ngôn thuận từ
Tôn kính ư nhơn
Khí kết oán ác
Tật oán tự diệt
Phù sĩ chi sanh
Phủ tại khẩu trung
Lời ác mắng nhiếc
Lấn hiếp khinh người
Nếu làm như thế
Sanh thêm oán ghét.
Nhịn tiếng thuận lời
Tôn kính mọi người
Xả bỏ oán ác
Oán ghét tự diệt.
Luận người ở đời
Búa bén trong miệng
Sở dĩ chém mình
Do lời nói ác.
Phật nói Kinh này rồi, vua Bình-sa và quần thần tất cả buồn bã, nguyện tôn sùng hạnh lành làm lễ rồi lui.